در حالی‌که رشد مستمر نرخ ارز به افزایش قیمت شمش و مقاطع فولادی در بورس و بازار آزاد منجر شده، نهادهای دولتی قصد دارند با تمرکز بر کفه عرضه بازار را متعادل کنند اما از آنجا که رشد نرخ ارز ظرف ماه‌های اخیر تقاضای غیرواقعی در رینگ بورس‌کالا را نیز افزایش داده، تمرکز بر کنترل بخش تقاضا نیز عاملی مهم در کنترل بازار به‌شمار می‌رود و نباید از آن غافل شد.
در این میان کنترل مجدد سهمیه‌های بهین‌یاب و آوردن کل معاملات هر بخش به رینگ بورس به‌جای عرضه مچینگ در عین افزایش عرضه می‌تواند راهکاری برای کنترل بازار باشد. تجمیع عرضه‌ها در بورس کالا در کنار مدیریت و پایش و پالایش تقاضا در چارچوب سامانه بهین‌یاب و موارد جانبی تجربه‌ای است که در بازار محصولات پتروشیمی امتحان شده و پس از مثمر بودن در حال تجربه مجدد آن در بازار فولاد هستیم. البته نباید از این نکته نیز غافل شد که رشد نرخ فولاد تابعی از وضعیت اقتصاد بوده و با توجه به ارز نیمایی ۲۱ هزار تومانی بازگشت به نرخ‌های چند ماه گذشته در زمینه شمش و محصولات فولادی تنها خوابی خوش است.
کنترل بخش تقاضا به کمک تنظیم بازار فولاد می‌آید
ابوذر انصاری کارشناس ستاد تنظیم بازار درخصوص برنامه این وزارتخانه برای عرضه کل فولاد تولیدی در بورس به «دنیای‌اقتصاد» گفت: میزان کف عرضه هریک از تولیدکنندگان فولاد در جلسه‌ای میان نماینده ستاد تنظیم بازار، وزارت صنعت، معدن و تجارت و تولیدکننده تعیین می‌شود و هر تولیدکننده‌ای ملزم به رعایت کف این عرضه است. میزان کف عرضه تمام‌شده بسته به محصول متفاوت بوده و در برخی کالاها شاهد الزام عرضه ۶۰ درصد کل در رینگ بورس هستیم، در برخی موارد نیز میزان کف عرضه براساس ۹۰ درصد تقاضای بورس تعیین می‌شود اما از آنجا که گاهی تولیدکنندگان میزان کف عرضه تعیین شده را منطقی نمی‌دانند، کف تعیین‌شده برای عرضه را رعایت نمی‌کنند.
او ادامه داد: در هفته‌های اخیر وزارت صنعت، معدن و تجارت تاکید بیشتری بر رعایت کف عرضه‌های محصولات مختلف عرضه شده در بورس کالا داشتند و به‌واقع نیز میزان عرضه در این زمان افزایش داشت، اما باتوجه به افزایش نرخ تورم و رشد نرخ ارز شاهد افزایش تقاضا در بازار نیز بودیم. در واقع رشد نرخ ارز باعث سرریز‌شدن نقدینگی قابل‌توجهی به بازار شده که همین موضوع عاملی شد تا رشد عرضه‌ها به‌چشم نیاید و کارآیی لازم برای کنترل بازار را نداشته باشد.
انصاری گفت: در شرایط فعلی کشور با توجه به نیاز دولت به ارز جهت تامین صادرات، اعمال محدودیت‌های بیشتر بر روی بخش‌های مختلف زنجیره فولاد برای کاهش بیشتر صادرات و تامین نیاز بازار داخل امکان‌پذیر نیست. در واقع دولت خواستار استمرار صادرات این واحدها برای تامین نیاز بازار داخل است؛ بنابراین نمی‌توان تولیدکنندگان را ملزم به آوردن کل محصول تولیدی خود به بورس کالا کرد.
او افزود: الزام به اجرای عرضه نیز به این سادگی نیست. اهرم وزارت صمت برای الزام عرضه قطع خوراک یا محدودیت صادرات برای واحدهایی است که کف را رعایت نکرده باشند اما اجرای این اهرم فشار به زیان منافع کلی کشور بوده و در مجموع این راهکار چندان پایدار و قابل‌اجرا در بلند‌مدت نیست.
انصاری ادامه داد: در این شرایط وزارت‌صمت در کنار نظارت برای افزایش عرضه در بازار داخل، قصد دارد بخش تقاضا را نیز مورد بازبینی قرار دهد تا با کاهش تقاضاهای غیرواقعی که از سوی تولیدکننده‌نماها راهی رینگ بورس‌کالا می‌شود به کنترل بهتر بازار نایل شود.
کنترل بخش تقاضا ظرف هفته‌های اخیر در بازار محصولات پتروشیمی صورت گرفت، به گونه‌ای که بازنگری و بررسی مجدد در سهمیه‌های بهین‌یاب pvc باعث شد تا میزان تقاضای این بخش از ۸۰ هزار تن در ماه به ۴۵ هزار تن کاهش یابد و همین حذف تولیدکننده‌نماها از سامانه بهین‌یاب مشکل در این معاملات را تا حد زیادی برطرف کرد.
او ادامه داد: در حال‌حاضر در بخش ورق فولاد نیز مشکلاتی در سامانه بهین‌یاب وجود دارد، بخشی از تولیدکنندگان ورق در بهین‌یاب ثبت نشده‌اند و خواستار خرید مچینگ هستند که همین موضوع از شفافیت معاملات این حوزه می‌کاهد.
حال وزارت صمت به‌دنبال ثبت کل تقاضا در سامانه بهین‌یاب و ارزیابی تقاضاهای واقعی با هدف حذف تولیدکننده‌نماها است. همچنین به‌زودی کف‌عرضه‌های جدیدی برای تولیدکنندگان تعیین و به‌همراه میزان بازنگری‌شده مجوزهای صادراتی اعلام می‌شود.
انصاری در ادامه گفت: در مجموع نباید فراموش کنیم که بخش قابل‌توجهی از رشد قیمت فولاد در کشور در اثر رشد نرخ ارز در کشور صورت گرفته و عوامل بنیادی اقتصاد عامل این رشد قیمتی بوده‌اند و نمی‌توان انتظار داشت که با الزام بیشتر تولیدکنندگان به افزایش عرضه و شدت‌گرفتن نظارت‌ها از سوی وزارت صمت نرخ این محصولات به نرخ ماه‌های گذشته بازگردد.
افزایش عرضه در بورس نرخ‌گذاری را واقعی می‌کند
صادقی‌نیارکی، معاون امور صنایع وزارت صنعت، معدن و تجارت در گفت‌وگو با شبکه خبر سیما از الزام عرضه کل تولید کارخانه‌های فولاد در بورس‌کالا خبر داد و گفت: عرضه و تعیین نرخ در بورس‌کالا بهترین روش برای قیمت‌گذاری در زمینه تمام محصولات زنجیره فولاد است اما اگر در این روش تولیدکنندگان تنها بخش اندکی از محصول تولیدی خود را به رینگ بورس بیاورند، قیمت تعیین‌شده در این رینگ واقعی نیست. او افزود: قیمت کالاهای عرضه‌شده در بورس تابع مکانیزم‌های قیمت جهانی است و نمی‌شود با عرضه کم و وجود تقاضای زیاد، قیمت را ذیل قیمت جهانی تعیین کنیم و مدعی کشف قیمت باشیم و خارج از بورس، با هر قیمتی که موردنظر است عرضه را انجام دهیم. صادقی‌نیارکی تاکید کرد: اصلاح این روند در دستور کار معاونت امور صنایع وزارت صنعت، معدن و تجارت است و به‌زودی این موضوع و فرآیند موجود ساماندهی می‌شود.
او ادامه داد: تامین مواداولیه فولاد باید حتما ذیل سامانه بهین‌یاب و بر اساس سهمیه‌هایی که مستند بر صورت‌های مالی حسابرسی شده است؛ انجام شود و همچنان کل تقاضا باید از طریق بورس باشد، همه تولیدکنندگان فولاد نیز مکلف هستند تمام عرضه خود را از طریق بورس انجام دهند. همچنین مواداولیه به واحدهایی که بر اساس مصوبه ستاد تنظیم بازار در بورس عرضه را انجام ندهند، تعلق نمی‌گیرد. به‌عنوان مثال ورق گرم برای تبدیل به ورق سرد به آنها تحویل نخواهد شد و به واحدهایی که ورق گرم خود را به بورس عرضه نکنند نیز اسلب تعلق نخواهد گرفت. صادقی‌نیارکی گفت: سه ماه است که مسوولیت عرضه و تقاضای ورق فولادی به معاونت امور صنایع وزارت صنعت، معدن و تجارت واگذار شده و به دنبال آن هستیم عرضه و تقاضا را همزمان درنظر بگیریم، نباید از مجموعه فولادسازان فقط یک شرکت محصول خود را آن‌هم با درصد پایین در بورس عرضه کند و با توجه به تقاضای بالا در بورس، بهای بالا برای محصول در این رینگ کشف شده و در ادامه مابقی تولیدات کارخانه تحت‌عنوان مچینگ، خارج از چارچوب بورس‌کالا فروخته شود. از مجموع یک‌هزار و ۶۶ واحدی که ورق دریافت می‌کنند حدود ۶۰۰ واحد در بهین‌یاب هستند و حدود ۴۳۰ واحد فاقد کد بهین‌یاب هستند و خرید خود را از طریق معاملات مچینگ صورت می‌دهند اما تمام این واحدها باید کد بهین‌یاب دریافت کنند. البته از زمانی که برنامه ساماندهی آغاز شده، موفق شدیم بیش از ۳۰۰ واحد را وارد مدار بهین‌یاب کنیم.
صادقی‌نیارکی در پایان گفت: در بخش عرضه نیز همه فولادسازان عرضه خود را به‌طور کامل انجام نمی‌دهند. شرکت فولاد‌مبارکه نیز بخشی از تولیدات فولاد خود را در بورس عرضه کرده و طرف دیگر تقاضاست که با این عرضه کم مواجه شده و به اسم کشف‌قیمت و رقابتی‌شدن قیمت‌ها و خارج از بورس با مدل‌های خاصی محصول به فروش رسیده است. باتوجه به پروانه صادره استان‌ها برای تولید ورق فولادی، کل نیاز کشور برای ورق ۳۳ میلیون تن است، اما میزان تولید ورق گرم در کشور ۹ میلیون تن بوده و بخش قابل‌توجهی از آشفتگی در این بازار مربوط به کاهش واردات برای این محصول است.
انتهای پیام
