صنعت فولاد در تولید، اقتصاد و صنعتی شدن کشور نقش بسیار موثری دارد. فولاد کشور با ایجاد ارزش افزوده از مرحله استخراج معادن تا تولید و مصرف، تعداد زیادی شغل های متنوع ایجاد می نماید. مشاغلی که مرتبط با بهره برداری از معادن، حمل و نقل، تولید فولاد، بازرگانی، آموزش، تهیه تجهیزات و ماشین آلات، مشاوره و بروزرسانی تجهیزات و خدمات پرسنلی و ... است و این موارد را می‌توان تنها بخش کوچکی از منفعت‌های فولاد دانست. ایجاد بازارهای دائمی صادرات فولاد که رونق آن وابسته به تولید محصولات متنوع، استاندارد و با قیمت رقابتی است و از طرف دیگر رونق اقتصاد کشور از دیگر مزایای مهم صنعت فولاد است که در کنار این موضوع باید به پرورش خیل عظیمی از کارشناسان دیگر صنایع در صنعت فولاد به عنوان صنعتی مادر اشاره کرد. دانستن این نکته شاید جالب باشد که یکی از مهمترین منابع درآمدی شرکت تیسن کروپ آلمان از طریق آموزش به متخصصان صنایع دیگر کشورها محقق می‌شود . فروش تکنولوژی و خطوط تولید ( فولاد مذاب، نورد و ..) و پشتیبانی‌های فنی و مهندسی از دیگر مزایای این صنعت است.
توسعه صنعتی و اقتصادی که فولادسازان یا شرکت های تولیدکننده فولاد برای کشورمان به ارمغان آورده اند، ناشی از رونق بخش های ساخت ماشین آلات، معدن، کشتی سازی، خودروسازی، حمل و نقل و لوله و پروفیل ساختمانی، صنایع بسته بندی و صنایع مرتبط با تولید و انتقال انرژی است و نمی توان آن را تنها منحصر به رونق بخش ساختمان دانست. با توسعه اقتصادی بطور ناخودآگاه، مصرف فولاد نیز افزایش می یابد، سیاستگذاران کشور ما در برنامه ششم توسعه با هدف گذاری بر روی سرمایه گذاری در بخش توسعه خطوط راه آهن ایران ( با توجه به نیاز مبرم کشور و کاستی های حمل و نقل ریلی و هدف دولت در ظرفیت حمل بار ریلی در سال 1404 که 202 میلیون تن است) سعی در بالابردن مصرف سرانه فولاد در کشور دارند.
معضلات صنعت فولاد
با توصیف تمام مزایای این صنعت و نقشی که در رونق اقتصادی و صنعتی شدن کشور دارد، ضرورت اهمیت به این صنعت را بیش از پیش می سازد اما متأسفانه سیاست های بکارگرفته شده برای صنعت فولاد کشور در شرایط کنونی کافی نبوده و بستر این صنعت آن گونه که شایسته است آماده و مهیا نگردیده است. از این رو صنعت فولاد با معضلات زیادی روبرو است. واحدهای صنعتی به علت نداشتن زیرساخت های مناسب، با معضلات زیادی روبرو شده و همین امر موجب تعطیلی بسیاری از واحدهای مختلف تولیدی فولاد و در ادامه آن خروج تک بعدی محصولات از بسیاری از کارخانجات بزرگ، گردید. صنعت فولاد در هر کشور اهمیت بسیار بالایی دارد چرا که میزان تولید آهن و فولاد، معیاری جهت صنعتی بودن آن کشور محسوب می گردد. در شرایط فعلی که کشور درگیر بحران های مختلف در عرصه ی بین المللی است، تولید فولاد و نیز گسترش محصولات آن قطب جدید اقتصادی را می تواند تعریف کند.
کارخانه فولاد مبارکه در راستای تحقق برنامه های ساختاری و نیز توسعه محصولات خود سرمایۀ شرکت را با 73 درصد رشد از 7 هزار و 500 به 13 هزار میلیارد تومان افزایش داد. در خصوص این تصمیم باید گفت مدیریت زمانی در جهت ارتقای پشتوانه ی مالی شرکت قابل تأمل است. زیرا با آنچه از رصد اوضاع اقتصادی دنیا و نیز کم و کیف مجامع مختلف بازار بر می آید باید بنای اقتصاد غیر نفتی را در حوزه هایی که بیشترین توان در تولید و صادرات آهن را دارند ، گذاشت. از همین رو شرکت های وابسته به فولاد که بیشترین میزان تأثیر پذیری و تأثیر گذاری را در گردش مالی بخشهای صنعتی کشور دارند می توانند با افزایش سرمایه در مجموعه ی فولاد به نوسازی و توسعه ی خطوط تولید خود امیدوار باشند. هر چند که یکی از سیاستهای این افزایش سرمایه که در پروتکل فولادی ها قابل رؤیت است دغدغه ی آنها روی همین موضوع است.
تاثیر عوامل بیرونی بر قیمت فولاد
عدم توازن و همخوانی بخش های بزرگ صنعتی با معیارهای مورد انتظار دولت، موجب شکست و عدم موفقیت سیاست های انقباضی دولت در صنایع مختلف گردیده است اما با این حال، پتانسیل بخش های خصوصی هنوز روزنه امیدی در این وضعیت به حساب می آید که باید به آن توجه ویژه گردد. در خوشبینانه ترین حالت ، کشور در سال 98 برای تثبیت داشته های اقتصادی سال قبل با چالشهای بی شماری روبرو است. چالش هایی که البته پشت سر گذاشتنی هستند اما مشروط به اینکه زمینه برای انجام آن فراهم باشد. یکی از این چالش های که از اهمیت بالایی نیز برخوردار است، قیمت فولاد است که خود تحت تاثیر عوامل بسیاری است. اما مهمترین عامل موثر در تعیین قیمت فولاد، بهای ارز است. مواد اولیه، نسوز، مواد آلیاژی وارداتی از جمله مواردی هستند که نوسان قیمت آنها وابسته به قیمت ارز و نوسانات آن است. مدیران فولاد، افزایش قیمت فولاد را برای امسال پیش بینی نمی کردند اما وضعیت بوجود آمده در روابط بین المللی، ارز و بازار عرضه و تقاضا، موجب افزایش قیمت فولاد و نوسان شدید آن و بی اعتبار نمودن پیش بینی ها شده است. اما فولادیها با در نظر گرفتن این متغیر در بهترین زمان ممکن مجوز افزایش سرمایۀ سنگین و جذاب شرکت از محل سود انباشته توسط سازمان بورس و اوراق بهادار را گرفتند تا در این نمودار افزایشی، مردم و خریداران سهم کمتری داشته باشند و بعلاوه با تزریق این نقدینگی به سایر طرحهای در دست اجرا به زودی شاهد برداشت مطلوب از محل سرمایه گذاری این شرکت باشیم.
آنچه حقیقت دارد این است که دولت در مهار تورم ناشی از تولید صنعتی و انباشتگی محصولات، هیچ ایده و سیاست برتری ندارد و در واقع تغییر مثبتی ایجاد نشد. به وجود نیامدن زیرساختار مناسب برای بسیاری از واحدهای صنعتی معضلات پیچیده ای را رقم زده تا آنجا که شاهد خروج تک بعدی محصولات از بسیاری از کارخانجات بزرگ بودیم که همین مسئله سببب شد در تصاویری تلخ شاهد تعطیلی واحدهای مختلف و بزرگ تولیدی باشیم. آنچه که فولاد را از این حیث از سایر قطبهای صنعتی کشور متمایز می کند گستردگی محصولات و سیاست آزمون و خطای آن ابتدا در بازار داخلی و سپس در بازارهای خارجی است. شاید ارائه ی این استراتژی به بازار بود که سبب شد فولادی ها در همایش معرفی ۱۰۰ شرکت برتر ایران عناوین بسیار قابل توجه که دارای شاخصهای بزرگی است را کسب کنند. رتبۀ هفتم در شاخص فروش در بین ۵۰۰ شرکت بزرگ کشور؛ رتبۀ اول در گروه فلزات اساسی؛ رتبۀ دوم در شاخص ارزش بازار؛ رتبۀ دوم در شاخص ارزش افزوده؛ رتبۀ دوم در شاخص بیشترین سودآوری؛ رتبۀ چهارم در شاخص بالاترین اشتغال‌زایی و رتبۀ چهارم در شاخص بیشترین صادرات. آنچه که از این عناوین بر می آید کمی خیال کشور را از حیث آمادگی بخش بزرگی از تولید در ارائه ی بازار مطلوب راحت می کند. در بحث صادرات که از محورهای مهم اقتصاد مقاومتی است نیازمند طرح جدی و رقابتی هستیم .
در حال حاضر که بسیاری از تئوریهای اقتصادی با تغییرات بین المللی به شکست منجر شده جا دارد تیم اقتصادی دولت جای اتخاذ برخی تصمیمات که البته در شأن مردم نیست مانند سبد حمایتی این منابع را در قالب یک تیم کارشناسی قوی عملیاتی کند تا با شناسایی مجموعه های پرقدرت و دارای پتانسیل بالا، برنامه ریزی نمود و با گسترش آنها، رونق صادرات، اقتصاد و بازار فولاد را بهبود بخشید.
چالشهای صنعت فولاد
چالش های زیادی پیش رو صنعت فولاد کشور است. از جمله این مشکلات :
- ساکنین مناطق اطراف کارخانه‌های فولاد و حتی مدافعان محیط زیست برای فولادسازان ایجاد نموده اند و قوانین سختگیرانه ای توسط دولت‌ها برای این صنعت در نظر گرفته می‌شود که بسیار هزینه بر است.
- دیگر چالشهای عظیم این صنعت شامل تولید فزاینده چین (عمدتاً با چشم پوشی از برخی استانداردها و حمایت‌های دولتی) است که به قیمت‌های جهانی آن لطمه زده و حاشیه سود آن را کاهش داده است.
- نیاز به آموزش‌های پرهزینه و دائمی
- نیروی کار متخصص و گران قیمت
- نوسازی خطوط تولید
- مخاطرات انسانی و تجهیزات از دیگر موارد زیانبار این صنعت جذاب اما پر هزینه است.
