منظور از دال یکطرفه و دو طرفه چیست؟

دال‌ها از اجزای کلیدی در سازه‌های بتنی هستند و نقش مهمی در انتقال بار به تیرها و ستون‌ها ایفا می‌کنند. در میان انواع مختلف دال‌ها، دو نوع پرکاربرد آن‌ها یعنی دال یک‌طرفه و دال دوطرفه، بیشترین کاربرد را در طراحی سقف‌ها و کف‌ها دارند. تفاوت اصلی این دو نوع دال در نحوه‌ی انتقال بار است؛ موضوعی که تأثیر مستقیمی بر طراحی، اجرا و هزینه نهایی پروژه دارد. شناخت دقیق این تفاوت‌ها به مهندسان و سازندگان کمک می‌کند تا با توجه به نیاز پروژه، انتخاب مناسبی داشته باشند. اگر مایلید با این دو نوع دال بیشتر آشنا شوید، تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.

دال یکطرفه

دال یک‌طرفه یکی از رایج‌ترین انواع دال‌های بتنی (آرماتور و بتن) در ساختمان‌سازی است که بارهای وارده را فقط در یک جهت اصلی منتقل می‌کند. این دال‌ها که سطحی صاف و یکنواخت دارند، زمانی به کار می‌روند که نسبت طول به عرض دهانه زیاد است، به‌طوری‌که طول یک ضلع دال حداقل دو برابر ضلع دیگر باشد. در این حالت، دال عمدتاً در جهت کوتاه‌تر خم می‌شود و بارهای وارد شده را به دو تیر اصلی در همان جهت انتقال می‌دهد. این ویژگی باعث می‌شود که عملکرد دال مانند یک تیر طره‌ای باشد که فقط در یک جهت عمل می‌کند.

استفاده از دال یک‌طرفه معمولاً در پروژه‌هایی توصیه می‌شود که نیاز به طراحی ساده و اقتصادی (مانند راهرو و پارکینگ‌ها) دارند. این نوع دال به دلیل باربری یک‌جهته، نیاز به آرماتورگذاری عمده فقط در یک جهت دارد که هم در زمان اجرا صرفه‌جویی می‌شود و هم هزینه‌های مصالح کاهش می‌یابد. البته دال یک‌طرفه محدودیت‌هایی هم دارد، از جمله عدم توزیع یکنواخت بار در دو جهت که در فضاهای بزرگ ممکن است، عملکرد سازه‌ای را تحت تأثیر قرار دهد.

 دال دوطرفه

دال دوطرفه نوعی دال بتنی است که بارهای وارد شده را به‌صورت همزمان در دو جهت (طول و عرض) منتقل می‌کند. این نوع دال زمانی استفاده می‌شود که طول و عرض آن تقریباً برابر باشند، یعنی نسبت طول به عرض کمتر از ۲ باشد. در این شرایط، دال در هر دو جهت خم می‌شود و وزن خود و بارهای روی آن را به چهار طرف، یعنی چهار تیر اطراف، منتقل می‌کند. به دلیل این توزیع بار دوطرفه، دال مقاومت و پایداری بیشتری دارد و برای فضاهای بزرگ و مربع‌شکل گزینه‌ی مناسبی است.

دال‌های دوطرفه معمولاً در ساختمان‌هایی با پلان باز و متقارن، مانند سالن‌ها، پارکینگ‌های طبقاتی یا اتاق‌های بزرگ استفاده می‌شوند. چون بار در دو جهت پخش می‌شود، در آرماتورگذاری نیز در هر دو جهت (طولی و عرضی) از میلگرد استفاده می‌شود تا دال بتواند فشارها را به خوبی تحمل کند. از نظر ظاهر، دال دوطرفه هم مانند دال یک‌طرفه صاف و یکدست است، اما در بعضی طراحی‌ها ممکن است به‌صورت مشبک یا دارای قوس‌های ریز دیده شود. این نوع دال، اگرچه هزینه ساخت بالاتری دارد، اما ایمنی و دوام بیشتری را برای سازه فراهم می‌کند.

تفاوت دال‌ یکطرفه و دو طرفه

دال‌های یک‌طرفه و دوطرفه تفاوت‌هایی اساسی با یکدیگر دارند که در ادامه به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• تفاوت در نحوه انتقال بار: در دال یک‌طرفه، بار فقط در یک جهت (جهت کوتاه‌تر) به دو تیر کناری منتقل می‌شود، در حالی که در دال دوطرفه، بار به صورت همزمان در دو جهت (طولی و عرضی) به چهار تیر اطراف منتقل می‌شود.
• تفاوت در نسبت طول به عرض: اگر نسبت طول به عرض دال بیشتر از ۲ باشد، دال یک‌طرفه در نظر گرفته می‌شود؛ اما اگر این نسبت کمتر از ۲ باشد، دال دوطرفه محسوب می‌شود و در هر دو جهت باربری دارد.
• تفاوت در آرماتورگذاری: در دال یک‌طرفه، میلگردهای اصلی فقط در یک جهت (جهت باربر) قرار می‌گیرند، ولی در دال دوطرفه، آرماتورگذاری در هر دو جهت انجام می‌شود تا بارها به طور یکنواخت منتقل شوند.
• تفاوت در کاربرد: دال‌های یک‌طرفه برای فضاهای کشیده و باریک مثل راهروها مناسب‌ هستند، اما دال‌های دوطرفه بیشتر در فضاهای مربع‌شکل یا بزرگ مانند سالن‌ها و پارکینگ‌ها استفاده می‌شوند.
• تفاوت در هزینه و اجرا: دال یک‌طرفه ساده‌تر، سریع‌تر و ارزان‌تر اجرا می‌شود، ولی دال دوطرفه به دلیل آرماتور بیشتر و قالب‌بندی پیچیده‌تر، هزینه و زمان اجرای بیشتری دارد.

جمع‌بندی

 انتخاب بین دال یک‌طرفه و دوطرفه به شکل فضا، میزان بار و نوع کاربرد سازه بستگی دارد که هرکدام مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارند و باید بر اساس نیاز پروژه انتخاب شوند. برای تهیه انواع میلگرد، تیرآهن و دیگر مقاطع فولادی مورد نیاز در اجرای این دال‌ها، شهر آهن به عنوان یکی از توزیع‌کنندگان معتبر آهن‌آلات صنعتی و ساختمانی، می‌تواند گزینه‌ای مطمئن برای تأمین مصالح باکیفیت و قیمت مناسب باشد.