کلاف عرضی یا ژوئن و جزییات آن در نقشه های ساختمانی

میلگرد در دو نوع شاخه و کلاف تولید می گردد. هر دسته شامل نوع میلگرد ساده و میلگرد آجدار نیز می باشد. میلگرد کلاف از سایز 5.5 تا 16 تولید و عرضه می گردد. سایزهای پایین کلاف شامل 5.5 تا 8 را اصطلاحاً سیم مفتول (وایر) گفته می شود. کلاف ها بر اساس کاربردی که دارند سایز متفاوتی دارند. غالباً در بازار از سایز 5.5 تا 12 موجود می باشد و سایزهای بالاتر به ندرت و طبق سفارش تولید می شوند. میلگرد های کلاف همانند میلگردهای شاخه در دو نوع A2 و A3 تولید می گردد. سیم مفتول محصول نورد گرم شمش آهنی و بیلت است که پس از کشش و نورد سرد، به انواع سیم مفتول تبدیل می گردد. کلاف ها معمولا قطر داخلی ۸۵۰ میلی متر و وزنی 22000 کیلوگرم دارند ابعاد و حداکثر وزن یک کلاف ، توسط ظرفیت کارخانه نورد تعیین می شود و گاها با جوشکاری دو یا چند کلاف به یکدیگر وزن های بیشتری حاصل می شود.

انواع کلاف

کلاف ها به دو دسته کلاف ساده و کلاف آجدار تقسیم می شوند. انواع کلاف ساده عبارتند از :

• میلگرد ۵٫۵ کلاف ساده RST34
• میلگرد ۶٫۵ کلاف ساده RST34
• میلگرد ۸ کلاف ساده RST34
• میلگرد ۱۰ کلاف ساده RST34

همچنین کلاف آجدار به دو دسته A2 و A3 تقسیم بندی می شوند. میلگرد کلاف معمولا در صنایع پایین دستی مورد استفاده قرار می گیرد.

کاربرد میلگرد کلاف

از کاربردهای میلگرد کلاف می توان به موارد زیر اشاره کرد :

• سیم بکسل
• سیم خاردار
• خرپا و تیرچه
• مفتول خوش تراش
• توری حصاری و فنس و گابیون
• صنایع فنر سازی
• زنجیر فلزی
• میخ و پیچ و پرچ
• صنایع الکترودسازی و جوشکاری
• سایر فولاد زیردستی و فولاد تبدیلی

میلگرد کلاف با نام وایررود نیز در صنعت شناخته می شود و به عنوان مواد اولیه تمامی مفتول های خاص صنعتی و گالوانیزه و آرماتوربندی به کار می رود.

ویژگی های میلگرد کلاف با درصد کربن متفاوت

وایر رود کم کربن

وایررود کم کربن همان طور که از نامش پیداست، درصد کربن پایینی دارد و به همان نسبت، قابلیت کشش و خم پذیری بیشتری دارد. وایرراد کم کربن امکان جوش پذیری بالا داشته و آنالیز شیمیایی آن ها به گونه ای است که امکان جوش پذیری بالایی را در حین عبور از دوره های کشش در سرعت بالا دارد. از دیگر قابلیت های این محصول می توان به چکش خواری بالا، قابلیت نورد در حالت سرد و قابلیت کنترل ازدیاد طول مناسب می توان اشاره کرد.

وایررود با کربن متوسط و پرکربن

وایررودهای کربن متوسط و پرکربن در محدوده 0.9-0.45 درصد تولید می شوند به عنوان مواد اولیه برای کارخانجات کششی به حساب می‌آیند. غالباً در صنعت تایر و لاستیک ، کابل های برق، تولید انواع فنر، تولید سیم و سازه های پیش تنیده سیم بکسل و سیم پیانو مورد استفاده قرار می گیرند.

وایررود کربن متوسط :

وایررود پرکربن : 

سیم مفتول جهت تولید سیم جوش و الکترود

ماده اولیه تولید این مفتول ها، فولادهای جوشان، نیمه آرام و کاملاً آرام است که از این مفتول ها در ساخت انواع سیم جوش و الکترودها از رده B7018 تا E6010 مورد استفاده قرار می گیرد. کارخانه کلاف ذوب آهن اصفهان، نطنز، کاشان و یزد احرامیان از معروف ترین و شناخته شده ترین کارخانجات تولید میلگرد کلاف هستند. در ادامه به بررسی مشخصات کلاف میلگرد ذوب آهن اصفهان می پردازیم. به طور کلی کلاف مفتول برای دو مصرف ساختمانی و صنعتی تولید می شوند که میزان نرمی وکشش در آنها متفاوت است. مفتول کلاف و میلگردهای صنعتی تولید شده در شرکت ذوب آهن اصفهان مطابق با جداول زیر تهیه گردیده و به بازار عرضه می شود.

جدول وزن کلاف و ابعاد میلگرد کلاف

ترکیب شیمیایی مفتول کلاف

خواص مکانیکی مفتول کلاف

قیمت کلاف

قیمت کلاف به عوامل مختلفی بستگی دارد. از جمله این عوامل سایز و ابعاد کلاف، وزن کلاف، ساده و آجدار بودن کلاف، کارخانه تولیدکننده کلاف، کاربرد کلاف، ساختمانی و صنعتی بودن کلاف، قابلیت خم پذیری و کشش کلاف می باشند. هرچه سایز کلاف کمتر باشد و کشش آن بیشتر باشد، قیمت کلاف بالاتر خواهد بود.

 مزایای کلاف عرضی مطابق با نشریه 543 :

1. برای تقویت دیافراگم افقی ساختمان در امتداد عمود بر امتداد تیرچه ها و برای توزیع یکنواخت بار رویسقف تیرچه و بلوك از کلاف های عرضی استفاده می شود.
2. عملکرد کلاف میانی، جلوگیری از پیچش تیر ها (تیرهای T شکل) و همچنین توزیع یکنواخت بار روی سقف تیرچه و بلوك است. همچنین در محل هایی که بار منفرد وجود داشته باشد کلاف میانی اجرا می شود.

 کاربرد کلاف ساختمانی

میلگرد کلاف در صنعت و ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد. همان طور که عنوان شد کلاف ها در ساختمان برای تولید تیرچه و خرپا استفاده می شوند که در ادامه مختصری به توضیح این کاربرد از کلاف ها می پردازیم.

ژوئن یا همان کلاف عرضی که تای بیم Tie Beam نیز گفته می شود ، میلگرد (غالباً سایز 14) است که در دهانه های بزرگ عمود بر تیرچه ها قرار می گیرند. کلاف عرضی عمود بر تیرچه ها، اجرا می شود. در واقع، نوعی نقش تکیه گاه جانبی را برای تیرچه ها در سقف تیرچه بلوک ایفا می کند. کلاف عرضی استحکام سقف را افزایش می دهد. بعلاوه، از لرزش سقف در هنگام، حرکت و رفت و آمد بر روی آن، به طور قابل توجهی می کاهد. میلگرد کلاف نیز عمود بر تیرچه ها در سطح کل سقف قرار می گیرند، سپس سقف با بتن پر می گردد. در سقف تیرچه بتنی میلگردها در داخل ژوئن قرار می گیرد و توسط سیم آرماتور بندی به تیرچه ها بسته می شوند. ولی در سقف های تیرچه کرومیت یک میلگرد در داخل ژوئن گذاشته می شود.

 نکات اجرایی در کلاف عرضی و سقف تیرچه

• در سقف های تیرچه بلوک بتنی اجرای ژوئن در دهانه های بزرگ تر از 4 متر ضروری است.
• در سقف کرومیت اجرای ژوئن در تمام دهانه ها الزامی می باشد
• جهت کلاف میانی عمود بر تیرچه ها می باشد.
• حداقل عرض کلاف میانی برابر عرض بتن پاشنه یک تیرچه وارتفاع ان برابر ارتفاع سقف خواهد بود.
• از آنجایی که معمولا عرض پاشنه تیرچه برابر با ۱۰ سانتی متر در نظر گرفته می شود می توانیم عرض کلاف میانی هم همون ۱۰ سانتی متر در نظر بگیریم.
• در داخل کلاف های عرضی دو عدد میلگرد نمره ۱۲ ، ۱۴ ، ۱۶ و یا ۱۸ قرار می گیرد که همان طور که عنوان شد غالباً سایز 14 مورد استفاده قرار می گیرد. میلگرد ها همچنین آجدار باید باشند.
• این میلگردهای طولی باید به آرماتورهای بالا و پایین تیرچه ها جوش داده شوند. هنگام جوشکاری میلگردکلاف عرضی، باید دقت شود که تیرچه در اثر جوش آسیب نبیند.
• برای قالب بندی کلاف عرضی از تخته هایی به عرض حداقل ۱۲ سانتی متر و ضخامت ۲ سانتی متر استفادهمی شود.
• در صورتی که بار زنده ی سقف کمتر از ۳۵۰ کیلو گرم بر متر مربع و طول دهانه موثر کمتر از ۴ مترباشد نیازی به تعبیه ی کلاف میانی نیست. ولی اگر در این حالت طول دهانه بیش از ۴ متر باشد یککلاف میانی در سقف تعبیه می شود. حداقل سطح مقطع آرماتور های طولی این کلاف برابر نصف سطح مقطع آرماتورهای کششی وسط دهانه ی تیرچه ها می باشد.
• در صورتی که بار زنده ی سقف بیشتر از ۳۵۰ کیلوگرم بر متر مربع و طول دهانه موثر کمتر از ۴متر باشد، یک کلاف میانی مورد نیاز است .در این حالت برای طول دهانه ی ۴ متر تا ۷ متر دو کلاف میانی و برایدهانه ی بیش از ۷ متر ۳ کلاف میانی اجرا می شوند. حداقل سطح مقطع آرماتورهای طولی هر کلافبرابر سطح مقطع آرماتورهای کششی وسط دهانه تیرچه ها میباشد.
• در صورتی که بار منفرد سبک روی سقف وارد شود باید توسط کلاف های میانی مناسب بار منفرد وارده را روی تیرهای T شکل پخش نمود
• استفاده از پی ‌های منفرد در فونداسیون‌ها بسیار رایج است. در بیشتر ساختمان ‌های کوتاه ‌یا ساختمان ‌های صنعتی (سوله‌ ها و خرپاها) از پی منفرد استفاده می ‌شود. صورت جدا بودن پی‌ های یک ساختمان امکان حرکت نسبی پی‌ ها نسبت به یکدیگر وجود دارد که این امر در زلزله رفتار نامناسبی در سازه ایجاد خواهد کرد.. یکی از رایج ‌ترین روش ‌ها در محدود کردن حرکت نسبی پی‌ ها استفاده از کلاف ‌های عرضی ‌یا همان شناژ ها است. پی‌ های مجزا از هم باید با شناژ هایی در دو جهت (که ترجیحاً نسبت به هم عمود هستند) مهار شوند به نحوی که شناژ مانع حرکت دو پی نسبت به هم شود. از این رو بررسی کلاف در ساختمان بنایی از اهمیت خاصی برخوردار است.

نحوه اجرای كلاف عرضی در سقف های كرومیت

کلاف عرضی ( کلاف میانی ) ، تای بیم یا ژوئن ( Tie beam ) در تمامی دهانه های سقف های کرومیت لازم الاجرا است. اجرای کلاف عرضی در سقف های کرومیت علاوه بر ایجاد کمربندی بتنی در وسط دهانه ها که موجب تقسیم دهانه های بزرگ به دهانه های کوچکتر و توزیع یکنواخت بار روی سقف تیرچه بلوک است به دلیل استفاده نکردن از جک و شمع در زیر تیرچه های فلزی باعث مهار تیرچه ها و جلوگیری از کمانش بال فوقانی تیرچه ها و ریزش سقف در هنگام بتن ریزی می گردد. اجرای کلاف عرضی بدین صورت است که پس از جوشکاری تیرچه های کرومیت و قرار دادن بلوک ها مابین تیرچه ها، فاصله ای به عرض حداقل ۱۰ و حداکثر ۱۴ سانتیمتر عمود بر تیرچه ها در بین بلوک ها ایجاد می گردد. در داخل کلاف عرضی یک عدد میلگرد حداقل نمره ۱۲ آجدار و بالای کلاف عرضی نیز یک عدد میلگرد نمره ۱۲ یا ۱۴ یا ۱۶ آجدار بر روی بال فوقانی تیرچه ها ، تیرهای فرعی کناری و در صورت وجود تیر فرعی در وسط دهانه ، به آنها جوش داده می شود. در دهانه های بزرگ بهتر است که از میلگرد ۱۶ برای بالای کلاف عرضی استفاده نمود و همچنین جوشکاری طوری باشد که باعث ضعیف شدن نبشی تیرچه نگردد. میلگرد تحتانی کلاف عرضی نیز علاوه بر ورق تیرچه کرومیت ، در دو سر انتهایی کلاف عرضی نیز باید به تیرهای فرعی جوش داده شود. کلاف عرضی می بایست در یک خط مستقیم اجرا گردد و همچنین میلگرد بالا و پایین کلاف عرضی نیز به صورت موازی قرار گیرند. به دلیل جوشکاری میلگردها به کلاف عرضی نیازی به نصب سنجاقک که معمولا در سقف های تیرچه بلوک معمولی استفاده می شود نمی باشد. تعداد کلاف میانی در سقف کرمیت بستگی به طول دهانه دارد. برای دهانه های ۳ الی ۵/۵ متر یک کلاف عرضی و از طول ۵/۵ متر الی ۷/۵ متر دو کلاف عرضی لازم است ، در هر صورت فاصله بین دو کلاف عرضی نباید از ۲/۵ متر بیشتر باشد ، ولی برای دهانه های کوچکتر از ۳ متر نیازی به ایجاد فاصله نیست ولی جوش دادن میلگرد ضروری است. داخل کلاف میانی نیز در هنگام بتن ریزی با بتن پر می گردد.

{rppmedia 6}

فاصله ژوئن در سقف تیرچه بلوک

ژوئن‌های سقف تیرچه بلوک معمولاً برای کنترل انقباض و انبساط بتن، جلوگیری از ترک‌خوردگی‌های ناشی از تغییرات دمایی، نشست سازه‌ای و حرکت‌های نسبی سازه، طراحی می‌شوند. فاصله بین ژوئن‌ها در سقف تیرچه بلوک به عوامل مختلفی مانند ابعاد ساختمان، نوع مصالح، شرایط اقلیمی منطقه، تعداد طبقات و نحوه‌ی بارگذاری سقف، بستگی دارد.

به طور معمول، ژوئن‌ها یا درزهای انبساطی هر 20 تا 30 متر اجرا می‌شوند. ولی در مناطقی که اختلاف دمای زیادی در شب و روز و یا در فصل‌های مختلف سال دارند، فاصله بین ژوئن‌ها را کاهش می‌دهند تا از بروز ترک‌های کنترل‌نشده جلوگیری شود. در مناطق گرم و خشک که انبساط حرارتی بیشتر است نیز معمولاً فاصله درزها را تا حدود 15 متر کاهش می‌دهند.

طراحان سازه‌های صنعتی مانند انبارها، سوله‌ها و سالن‌های بزرگ، ژوئن‌ها را با درنظر گرفتن نوع بارگذاری، نوع سیستم سازه‌ای و موقعیت ستون‌ها، به دقت طراحی می‌کنند. فاصله و محل قرارگیری درزهای انبساطی، نباید به صورت دلخواه و توسط مجری سازه تغییر کند، زیرا کوچک‌ترین انحراف می‌تواند باعث بروز تنش‌های موضعی و ایجاد ترک‌های جدی شود.

رعایت فاصله استاندارد ژوئن‌ها، تأثیر مستقیمی بر عملکرد طولانی‌مدت سازه دارد و نقش بسیار مهمی در حفظ یکپارچگی بتن سقف ایفا می‌کند. عدم توجه به این فاصله‌ها، می‌تواند منجر به افزایش هزینه‌های تعمیرات و کاهش دوام سازه شود.

نحوه اجرای ژوئن در سقف تیرچه بلوک

نحوه اجرای ژوئن یا درز انبساطی در سقف تیرچه بلوک، نیازمند دقت و توجه به جزئیات اجرایی است. این درزها برای جداسازی بخش‌هایی از سقف ایجاد می‌شوند تا بتوانند حرکت نسبی بین این قسمت‌ها را بدون ترک‌خوردگی و آسیب تحمل کنند.

نخستین گام، مشخص کردن محل دقیق درز در نقشه‌های سازه‌ای است. این محل‌ها توسط مهندس طراح در پلان سازه مشخص می‌شوند و باید عیناً در اجرا رعایت شوند. سپس هنگام چیدن تیرچه‌ها و بلوک‌ها، ناحیه‌ی درز انبساطی به‌صورت یک نوار خالی یا دارای قالب‌بندی مجزا، اجرا می‌شود.

برای پر کردن درزها از موادی مانند نوارهای لاستیکی ژوئن، فوم‌های قابل انعطاف یا پروفیل‌های خاص استفاده می‌شود. این مواد می‌توانند تغییر طول ناشی از انبساط یا انقباض حرارتی را بدون آسیب به سازه، جذب کنند. همچنین در صورت نیاز، این درزها پس از بتن‌ریزی دو سمت، با مواد انعطاف‌پذیری مانند ماستیک‌های قیری یا پلی‌اورتان پوشانده می‌شوند تا از نفوذ آب و گرد و خاک جلوگیری شود.

در سازه‌هایی که دیوارهای جداکننده، نازک‌کاری یا پوشش سقف ادامه دارد، رعایت امتداد کامل درز از پایین‌ترین لایه تا سطح نهایی، بسیار مهم است. در صورت عدم پیوستگی درز در تمام لایه‌ها، ترک‌هایی در نازک‌کاری و پوشش نهایی نمایان خواهد شد.

همچنین اجرای ژوئن در پروژه‌هایی که سقف، تغییر ارتفاع یا تغییر نوع سیستم سازه‌ای دارد، کاملاً ضروری است. گاهی اوقات نیز این درزها به ‌عنوان درزهای نشست، بین دو بخش متفاوت از ساختمان اجرا می‌شوند.

تای بیم سقف چیست

تای بیم (Tie Beam) یا تیر هم‌بند، یکی از اجزای مهم در سیستم سقف تیرچه بلوک است که با هدف افزایش یکپارچگی سقف، توزیع یکنواخت بارها و مقاومت در برابر نیروهای افقی مانند زلزله، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تای بیم‌ها معمولاً در جهت عمود بر تیرچه‌ها اجرا می‌شوند و وظیفه‌ آنها انتقال نیروی وارده از یک بخش سقف به بخش دیگر و جلوگیری از کمانش جانبی تیرچه‌ها در زمان اجرای سقف است.

تای بیم‌ها در پلان سقف، به صورت نوارهای بتنی بین بلوک‌ها مشخص می‌شوند. معمولا عرض تای بیم‌ها حدود 10 تا 15 سانتی‌متر و عمق آن‌ها برابر با ارتفاع سقف (معمولاً حدود 25 سانتی‌متر) است. این تیرها معمولاً به صورت monolithic با سقف یکپارچه بتن‌ریزی می‌شوند.

در سازه‌های با دهانه‌های بلند و یا در مناطقی که ستون‌ها در یک راستا نیستند، تای بیم‌ها نقشی حیاتی‌ داشته و مانع از انتقال غیر متمرکز بار به المان‌های عمودی می‌شوند. همچنین تای بیم‌ها می‌توانند در محل‌هایی که ژوئن یا درز انبساطی تعبیه می‌شود، مرز مشخص این درزها را تقویت کنند. بنابراین استفاده از تای بیم، نه تنها به پایداری بیشتر سقف کمک می‌کند، بلکه در پخش بار یکنواخت نیز نقشی اساسی دارد.

نقشه خوانی تای بیم

نقشه‌خوانی تای بیم در پلان سقف سازه، یکی از مهارت‌های مهم مهندسان اجرا و نظارت است. تای بیم‌ها در نقشه‌های سازه‌ای، به صورت نوارهایی با عرض مشخص و غالباً با علامت یا الگوی خاص (مثلاً هاشور متراکم یا کد خاص مانند T1، T2) نمایش داده می‌شوند.

اطلاعات مربوط به تای بیم‌ها معمولاً در جدول یا دتایل‌های نقشه درج می‌شود و شامل موارد زیر است:

• عرض و عمق تای بیم
• نوع و تعداد میلگردهای طولی
• خاموت‌ها یا آرماتورهای عرضی و فواصل آن‌ها
• محل اتصال به تیرچه‌ها یا دیگر تیرهای سازه‌ای

برای تشخیص تای بیم در پلان، باید به موارد زیر توجه کنید:

• تای بیم‌ها در نقاطی قرار می‌گیرند که بلوک وجود ندارد.
• تای بیم‌ها معمولاً در فاصله‌های مشخص بین تیرچه‌ها و در محل‌هایی مانند اطراف بازشوها (مثل چاله آسانسور) اجرا می‌شوند.
• این تیرها در نقشه قالب‌بندی، با خطوط ضخیم‌تر و یا متمایز از تیرچه‌ها ترسیم می‌شوند.

تای بیم‌ها در برخی موارد خاص مانند سازه‌های ضد زلزله و یا ساختمان‌های مهم، با آرماتورهای تقویتی بیشتری طراحی می‌شوند که در نقشه‌ها با نمادهای خاص یا حروف انگلیسی متمایز مشخص می‌گردند. نقشه‌خوانی صحیح نه تنها به اجرای درست تای بیم‌ها کمک می‌کند، بلکه از بروز اشتباهات و صرف هزینه اضافی در آینده نیز جلوگیری می‌کند.